بسمه تعالی
والذین جاهدو فینا لنهدینهم سبلنا
پس از برگزاری رفراندوم فرمایشی روز 6 بهمن 1341 برای به اصطلاح انقلاب سفید شاه و جریان حذف قسم به قرآن مجید در ارتش و مجلس شورای ملی ، حضرت امام خمینی خطر اسلام ستیزی شاه را برای مراجع عظام حوزه علمیه تشریح کردند و سپس پیامی توسط شاگردانشان برای علمای استانها و شهرها در سراسر ایران فرستادند و از آنها خواستند که در محرم سال 1342 شمسی پرده از چهره ضد اسلامی رژیم شاه بردارند و حقایق را برای مردم آشکار کنند.
حضرت امام خمینی در عصر عاشورای همان سال یعنی 13 خرداد1342، در مدرسه فیضیه سخنرانی بسیار مهم و اثرگذاری را در میان انبوه جمعیت ایراد کردند و در آن سخنرانی تمام مصیبت ها را ناشی از وابستگی شاه و رژیمش به اسرائیل بیان کردند و فرمودند :
... اسرائیل نمی خواهد در این مملکت دانشمند باشد ، اسرائیل نمی خواهد در این مملکت قرآن باشد ، اسرائیل نمی خواهد در این مملکت علمای دین باشند ...
... امروز به من اطلاع دادند که بعضی از اهل منبر را برده اند در سازمان امنیت و گفته اند شما سه چیز را کار نداشته باشید ، دیگر هر چه می خواهید بگویید ، یکی شاه را کار نداشته باشید ، یکی اسرائیل را کار نداشته باشید ، یکی هم نگویید دین در خطر است. خوب، اگر این سه تا امر را ما کنار بگذاریم ، دیگر چه بگوییم؟! ما هر چه گرفتاری داریم از این سه تا است ...(صحیفه امام ج1 ص243)
. دو روز بعد یعنی 15 خرداد 1342 به دستور شاه ، حضرت امام را دستگیر و به زندان انداختند.
خبر دستگیری حضرت امام ساعت 7 صبح از رادیو پخش شد و شایع گردید رژیم شاه امام خمینی را به جرم اخلال در امنیت کشور اعدام خواهد کرد، موج جمعیت در شهرهای مختلف و برخی روستاها به کوچه و خیابانها سرازیر شد و با فریاد : یا مرگ یا خمینی از مراجع تقلید به خصوص امام خمینی حمایت کردند ولی مردم با ستونهایی از تانک و مسلسل و نیروهای نظامی گارد شاهنشاهی مواجه و قیام مردم به خاک و خون کشیده شد و آن روز تعداد شهدا را تا 15 هزار نفر برآورد کردند. بعد از 15 خرداد و پس از این حمایت مردمی ، علمای حوزه علمیه قم و شهرهای سراسر کشور و بخصوص مراجع تقلید برای دفاع از امام خمینی به تهران آمدند و متحصن شدند از حوزه نجف اشرف هم مراجع از جمله آیت ا... حکیم پیام هایی برای شاه فرستادند. شاه مجبور شد امام را در فروردین سال 1343 آزاد و به قم برگرداند.
تبعید امام به ترکیه و نجف :
اوایل آبان سال 1343 حضرت امام خمینی از تصویب قانون کاپیتولاسیون و مصونیت قضایی نظامیان و کارکنان آمریکایی در مجلس شورای ملی شاه با خبر شدند و مراجع تقلید را از توطئه جدید رژیم مزدور شاه مطلع کردند. به دنبال روشنگری امام، حوزه علمیه قم تعطیل و یکپارچه به این اقدام شاه اعتراض کردند و حضرت امام سخنرانی بسیار مهم ، حیاتی و آتشینی را علیه رژیم و مصوبه مجلس شاه ایراد کردند و آن عبارت معروف را فرمودند:
... با کامل وقاحت گذراندند، دولت با کمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری کرد، ملت ایران را از سگهای آمریکا پست تر کردند.اگر چناچنچه کسی آمریکایی را زیر بگیرد بازخواست میکنند ، و اگر چنانچه یک آشپز آمریکایی شاه ایران را زیر بگیرد ، مرجع ایران را زیر بگیرد ، بزرگتر مقام را زیر بگیرد، هیچ کس حق تعرض ندارد! چرا؟ برای اینکه می خواستند وام بگیرند از آمریکا ! .... (صحیفه امام ج1 ص416)
بعد از این سخنرانی ، حضرت امام را دستگیر و به ترکیه تبعید کردند و پس از دو ماه فرزند برومند امام آیت ا.. حاج سید مصطفی خمینی هم دستگیر و به ترکیه تبعید شدند .
به دنبال تبعید امام موج اعتراض از سوی علما ، مراجع ، سیاسیون ، دانشگاهیان و دانشجویان و اقشار مختلف مردم در داخل و خارج کشور و سازمانهای بین المللی علیه رژیم شاه و ترکیه برپاشد.
رژیم ترکیه بعد از 11 ماه در اثر فشار افکار عمومی و اعتراضهای مسلمانان و مجامع بین المللی رسما به شاه اعلام کرد که از نگهداری امام در ترکیه معذور است ، رژیم شاه بالاجبار می بایست حضرت امام را از ترکیه به جای دیگری منتقل می کرد.
چرا عراق و نجف اشرف تبعیدگاه امام شد؟
1- چون رابطه دو کشور ایران و عراق قطع بود و مردم نمی توانستند به عراق سفر کنند و رهبرشان را ببینند.
2- حوزه علمیه نجف اشرف به شدت سنتی و ساواک شاه در آن نفوذ داشت و طرفداران رژیم شاه زیاد بودند.
3- کارشناسان رژیم شاه گفته بودند حوزه علمیه و مراجع قم از نظر علمی پائین تر از علمای حوزه نجف اشرف هستند، بر این اساس تصور می کردند امام در نجف اشرف، هم از نظر سیاسی و مبارزه و هم از نظر علمی منزوی خواهد شد.
ولی با تبعید امام به نجف نقشه های شوم رژیم شاه نقش بر آب شد ، درس امام در نجف اشرف از معتبر ترین درسها شد و فارغ التحصیلان و مجتهدان حوزه علمیه نجف در کلاس درس خارج امام حاضر شدند و اعتراف کردند که مقام علمی امام از علمای نجف اشرف برتر و یا هم سطح آنان است و از نظر مبارزه و مسائل سیاسی هم امام توانستند با ایران و سراسر جهان اسلام ارتباط برقرار کرده و مقدمات سرنگونی رژیم شاه را فراهم کنند.
ورود امام به عراق :
روز 13 مهر ماه سال 1344 حضرت امام و فرزند بزرگ ایشان آیت ا... شهید حاج سید مصطفی خمینی وارد بغداد وکاظمین شدند و مدت 10 روز در کاظمین و سامرا و کربلا به زیارت ائمه اطهار پرداختند . در این مدت برای امام منزلی کوچک به مساحت 115 متر مربع را برای سکونت ایشان اجاره کردند و در کنار آن، منزل دیگری با مساحت 62 متر مربع به عنوان دفتر کار و مراجعات مردمی امام اجاره شد.